Καραμάτσκος Δημήτρης
Μάστερ Θρησκειολογίας
α) Τό κίνημα τοῦ ΄Ορφισμοῦ
Ὁ Ὀρφισμός ἀποτελεῖ ἀναμφίβολα ἕνα ἀπό τά σημαντικότερα φιλοσοφικοθρησκευτικά κινήματα τῶν ἀρχαϊκῶν χρόνων μέ χαρακτήρα μυστικό καί καθαρτήριο, πού διακρίθηκε γιά τίς πολλές του ἰδιαιτερότητες, σέ σχέση μέ ἄλλα ρεύματα σύγχρονα ἤ ἀκόμη καί μεταγενέστερα. Ὡς κίνημα παρουσιάστηκε κατά τήν ἀρχαϊκή ἐποχή, ἀλλά ἡ ἐπίδρασή του ἦταν καταλυτική γιά τήν πατροπαράδοτη θρησκεία καί ἐπεκτάθηκε χρονικά μέχρι καί τήν κλασσική ἐποχή. Μέ δεδομένη τήν ὑποστηριζόμενη ἄποψη ὅτι ὁ Πυθαγορισμός καί ἡ Πλατωνική φιλοσοφία, στό βαθμό πού ἀσχολεῖται μέ τή μετά θάνατο ζωή τῆς ψυχῆς καί τήν προέλευσή της, ἀποτελοῦν τούς πνευματικούς ἀπογόνους τοῦ Ὀρφισμοῦ, γίνεται ἀντιληπτό ὅτι εἶναι ἐκπληκτική ἡ ἐπιρροή πού ἄσκησε στά σύγχρονα μ' αὐτόν ἀλλά καί στά μεταγενέστερα συγγενῆ θρησκευτικά ρεύματα, ἐνῶ κατά τούς ἐρευνητές[1] δέχθηκε ταυτόχρονα καί παράλληλα πολλές ἐπιδράσεις ἀπό αὐτά.
Ὅπως ἀναφέρθηκε στήν εἰσαγωγή, ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἀπό κάποιους ἐρευνητές, ὅτι εἶναι πολύ πιθανόν οἱ Θρᾶκες νά εἶναι οἱ πρῶτοι διδάξαντες στόν Ἑλληνικό χῶρο τή θεωρία τῆς μετενσάρκωσης. Ὁ Ὀρφέας[2], πού κατάγεται ἀπό τή Θράκη, θεωρεῖται ὡς εἰσηγητής τῆς θεωρίας αὐτῆς καί γενικά οἱ Ὀρφικοί θεολόγοι[3] οἱ πρῶτοι ἐκπρόσωποι στόν ἑλληνικό χῶρο τῆς διδασκαλίας τῆς μετενσάρκωσης[4]. Μέ τόν Ὀρφισμό οἱ ἀπόψεις περί ψυχῆς καί πέραν τοῦ τάφου ζωῆς διαμορφώνονται σ' ἕνα συγκροτημένο σύστημα σαφῶς διαφοροποιημένο ἀπό τίς ὑπάρχουσες ἀπόψεις μέχρι τήν ἐποχή πού ἐμφανίσθηκε, πού ἐπηρεάζει τή σκέψη τῶν φιλοσόφων, οἱ ὁποῖοι ἀσχολήθηκαν μέ τά θέματα αὐτά.
Ἐπειδή δέν ἔχουν καταλειφθεῖ συγγράμματα μέ συστηματοποιημένη τήν ὀρφική διδασκαλία, στοιχεῖα τῶν ὀρφικῶν ἀντιλήψεων ἀνευρίσκουμε διάσπαρτα στά ἔργα συγγραφέων πού, ὅπως δέχονται πολλοί ἐρευνητές, ἀπηχοῦν τίς ὀρφικές ἀπόψεις.[5] Ἐπίσης ὁ σύγχρονος ἐρευνητής δέ θά συναντήσει συχνά τόν ὅρον «Ὀρφικοί», μέ τήν ἔννοια πού σήμερα θά ἀνέμενε ὁ μελετητής τοῦ ὀρφικοῦ ρεύματος,[6] ἔστω καί ἄν ὁ Ὀρφισμός ἀποτελεῖ μιά ἰδιαίτερη περίπτωση μέσα στό σύμπλεγμα τῶν ἀρχαίων ἑλληνικῶν μυστηρίων καί ἕνα ἀπό τά σημαντικότερα θρησκευτικοφιλοσοφικά ρεύματα τῆς ἀρχαιότητας.
Ὁ παλαιότερος Ὀρφισμός παρουσιάζεται ὡς ἕνα ρεῦμα μέ δοξασίες πού δέν θά τίς χαρακτηρίζαμε μοναδικές στόν θρησκευτικό καί φιλοσοφικό χῶρο πού κάλυπταν, γιατί παρόμοιες δοξασίες διατύπωναν καί ἄλλα συγγενικά, θρησκευτικά κυρίως, ρεύματα. Ἡ ὀρφική διδασκαλία βρῆκε στήριγμα καί βάση τήν αὐθεντικότητα πού διέθεταν παλαιότερα ἔπη, ὅπως ἡ Θεογονία τοῦ Ἡσιόδου, πού ἀποτέλεσε τό πρότυπο τῆς ὀρφικῆς Θεογονίας.[7]
Μάστερ Θρησκειολογίας
α) Τό κίνημα τοῦ ΄Ορφισμοῦ
Ὁ Ὀρφισμός ἀποτελεῖ ἀναμφίβολα ἕνα ἀπό τά σημαντικότερα φιλοσοφικοθρησκευτικά κινήματα τῶν ἀρχαϊκῶν χρόνων μέ χαρακτήρα μυστικό καί καθαρτήριο, πού διακρίθηκε γιά τίς πολλές του ἰδιαιτερότητες, σέ σχέση μέ ἄλλα ρεύματα σύγχρονα ἤ ἀκόμη καί μεταγενέστερα. Ὡς κίνημα παρουσιάστηκε κατά τήν ἀρχαϊκή ἐποχή, ἀλλά ἡ ἐπίδρασή του ἦταν καταλυτική γιά τήν πατροπαράδοτη θρησκεία καί ἐπεκτάθηκε χρονικά μέχρι καί τήν κλασσική ἐποχή. Μέ δεδομένη τήν ὑποστηριζόμενη ἄποψη ὅτι ὁ Πυθαγορισμός καί ἡ Πλατωνική φιλοσοφία, στό βαθμό πού ἀσχολεῖται μέ τή μετά θάνατο ζωή τῆς ψυχῆς καί τήν προέλευσή της, ἀποτελοῦν τούς πνευματικούς ἀπογόνους τοῦ Ὀρφισμοῦ, γίνεται ἀντιληπτό ὅτι εἶναι ἐκπληκτική ἡ ἐπιρροή πού ἄσκησε στά σύγχρονα μ' αὐτόν ἀλλά καί στά μεταγενέστερα συγγενῆ θρησκευτικά ρεύματα, ἐνῶ κατά τούς ἐρευνητές[1] δέχθηκε ταυτόχρονα καί παράλληλα πολλές ἐπιδράσεις ἀπό αὐτά.Ὅπως ἀναφέρθηκε στήν εἰσαγωγή, ἔχει ὑποστηριχθεῖ ἀπό κάποιους ἐρευνητές, ὅτι εἶναι πολύ πιθανόν οἱ Θρᾶκες νά εἶναι οἱ πρῶτοι διδάξαντες στόν Ἑλληνικό χῶρο τή θεωρία τῆς μετενσάρκωσης. Ὁ Ὀρφέας[2], πού κατάγεται ἀπό τή Θράκη, θεωρεῖται ὡς εἰσηγητής τῆς θεωρίας αὐτῆς καί γενικά οἱ Ὀρφικοί θεολόγοι[3] οἱ πρῶτοι ἐκπρόσωποι στόν ἑλληνικό χῶρο τῆς διδασκαλίας τῆς μετενσάρκωσης[4]. Μέ τόν Ὀρφισμό οἱ ἀπόψεις περί ψυχῆς καί πέραν τοῦ τάφου ζωῆς διαμορφώνονται σ' ἕνα συγκροτημένο σύστημα σαφῶς διαφοροποιημένο ἀπό τίς ὑπάρχουσες ἀπόψεις μέχρι τήν ἐποχή πού ἐμφανίσθηκε, πού ἐπηρεάζει τή σκέψη τῶν φιλοσόφων, οἱ ὁποῖοι ἀσχολήθηκαν μέ τά θέματα αὐτά.
Ἐπειδή δέν ἔχουν καταλειφθεῖ συγγράμματα μέ συστηματοποιημένη τήν ὀρφική διδασκαλία, στοιχεῖα τῶν ὀρφικῶν ἀντιλήψεων ἀνευρίσκουμε διάσπαρτα στά ἔργα συγγραφέων πού, ὅπως δέχονται πολλοί ἐρευνητές, ἀπηχοῦν τίς ὀρφικές ἀπόψεις.[5] Ἐπίσης ὁ σύγχρονος ἐρευνητής δέ θά συναντήσει συχνά τόν ὅρον «Ὀρφικοί», μέ τήν ἔννοια πού σήμερα θά ἀνέμενε ὁ μελετητής τοῦ ὀρφικοῦ ρεύματος,[6] ἔστω καί ἄν ὁ Ὀρφισμός ἀποτελεῖ μιά ἰδιαίτερη περίπτωση μέσα στό σύμπλεγμα τῶν ἀρχαίων ἑλληνικῶν μυστηρίων καί ἕνα ἀπό τά σημαντικότερα θρησκευτικοφιλοσοφικά ρεύματα τῆς ἀρχαιότητας.
Ὁ παλαιότερος Ὀρφισμός παρουσιάζεται ὡς ἕνα ρεῦμα μέ δοξασίες πού δέν θά τίς χαρακτηρίζαμε μοναδικές στόν θρησκευτικό καί φιλοσοφικό χῶρο πού κάλυπταν, γιατί παρόμοιες δοξασίες διατύπωναν καί ἄλλα συγγενικά, θρησκευτικά κυρίως, ρεύματα. Ἡ ὀρφική διδασκαλία βρῆκε στήριγμα καί βάση τήν αὐθεντικότητα πού διέθεταν παλαιότερα ἔπη, ὅπως ἡ Θεογονία τοῦ Ἡσιόδου, πού ἀποτέλεσε τό πρότυπο τῆς ὀρφικῆς Θεογονίας.[7]
