Ποια είναι όμως ή βασική τροφή; Οί ερευνηταί κατέληξαν, σύντομα, ότι βασική τροφή τών Ελλήνων είναι τό ψωμί. Τό ψωμί όμως τών Ελλήνων ήταν από Ζειά και όχι από σιτάρι». Γ. Γ. Αυφαντής, «Ο Ιστορικός Εμπαιγμός».Η Ζέα (Triticum dicoccum) είναι ένα από τα αρχαιότερα δημητριακά που είναι γνωστά στον άνθρωπο. Αναφέρεται και ως Ζειά, βρίζα, όλυρα, emmer (Γερμανία), farro (Ιταλία) και ορισμένες φορές συγχέεται με το ασπροσίτι (γερμαν. Dinkel) ή τη σίκαλη. Κάποιοι τη μπερδεύουν ακόμα και με το καλαμπόκι, αφού η λέξη Zea (Zea mais) είναι η επιστημονική ονομασία του αραβοσίτου. Αναφορές στην καλλιέργειά του δημητριακού κάνει και ο Όμηρος, αλλά τη Ζέα συναντάμε και στην Παλαιά Διαθήκη, στον Ηρόδοτο, στο Θεόφραστο, στον Πλίνιο και αλλού. Πόσοι από εμάς άραγε γνωρίζουν ότι η μαρίνα Ζέας είναι αρχαίο λιμάνι και πιθανότατα ονομάστηκε έτσι λόγω της διακίνησης Ζέας μέσω του λιμανιού, ή λόγω της ύπαρξης Ζέας στην περιοχή;
Δείγματά της έχουν βρεθεί σε ανασκαφές προϊστορικών οικισμών σε όλο τον ελλαδικό χώρο, με παλαιότερο αυτό της Μικράς Ασίας που χρονολογείται 12.000 χρόνια π.Χ. Ήταν ένα από τα πρώτα δημητριακά που «εξημέρωσε» ο άνθρωπος, βασικό καλλιεργήσιμο είδος στη Μέση Ανατολή κατά τη διάρκεια της Παλαιάς Διαθήκης και μια από τις κύριες καλλιέργειες δημητριακών στην Αίγυπτο και τη Ρώμη. Με το πέρασμα του χρόνου επιλέχθηκαν πιο αποδοτικές και πιο εύκολες καλλιέργειες δημητριακών, όπως το σιτάρι και το ρύζι.Η Ζειά ήταν βασικό συστατικό της διατροφής των αρχαίων Ελλήνων. Οι Έλληνες δεν έτρωγαν ψωμί από σιτάρι, αυτό προτιμούσαν να το δίνουν στα ζώα. Έτρωγαν ψωμί από Ζειά ή Κριθάρι. Και μόνο σε μεγάλη ανάγκη έτρωγαν κριθάρι ανάμεικτο με σιτάρι. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι στις απεικονίσεις της θεάς Δήμητρας δεν εμφανίζεται σιτάρι, αλλά Ζειά. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι επίσης εκτιμούσαν ιδιαίτερα “τις χάρες” του δημητριακού, αφού σύμφωνα με τον Ηρόδοτο παρασκεύαζαν ψωμί αποκλειστικά από Ζέα. Ο Μέγας Αλέξανδρος έτρεφε τη στρατιά του μόνο με Ζειά, για να είναι οι άνδρες του υγιείς και πνευματικά ανεπτυγμένοι.
Θεωρείται ένα από τα πιο υγιεινά και κατάλληλα για τον άνθρωπο δημητριακά και ας υποβιβάστηκε αργότερα σε απλή ζωοτροφή. Η Ζειά δεν φράσει τις αρτηρίες, όπως το αλεύρι από το σιτάρι που τρώμε, το οποίο περιέχει γλουτένη. Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες, φυτικές ίνες και μέταλλα. Βοηθάει στην απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, καταστέλλει τις χρόνιες φλεγμονές και θεωρείται ότι εμποδίζει την ανάπτυξη και μετάσταση του καρκίνου. Περιέχει το βασικό αμινοξύ λυσίνη (Lycin) που ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και είναι το βασικό στοιχείο στη βιοχημική λειτουργία του εγκεφάλου. Είναι κατάλληλη για όσους πάσχουν από αλλεργία στο σιτάρι ή έχουν κοιλιοκάκη. Λόγω της μεγάλης ποσότητας μαγνησίου κάνει τα προϊόντα που παράγονται από αυτήν πιο εύπεπτα. Τα προϊόντα από Ζειά είναι κατά γενική ομολογία πιο εύγευστα και σίγουρα πιο θρεπτικά. Τότε, γιατί δεν την καλλιεργούμε και δεν την καταναλώνουμε πια;
Η Ζέα εξαφανίστηκε “μυστηριωδώς” από τη διατροφή μας. Το 1928 η καλλιέργειά της άρχισε να απαγορεύεται σταδιακά και μέχρι το 1932 καταργήθηκε τελείως στην Ελλάδα. Η λέξη Ζειά, Ζέα κτλ εξαφανίστηκε ακόμα και από τα λεξικά. Η Ζέα υποβιβάστηκε σε ζωοτροφή. Οι λόγοι δεν είναι σαφείς. Το γιατί παραμένει αδιευκρίνιστο. Το σιτάρι είναι πιο ανταποδοτική καλλιέργεια, αλλά λιγότερο ωφέλιμο για τον οργανισμό. Ήταν η εισαγωγή των αλεύρων σίτου; Ήταν το οικονομικό συμφέρον ή κάτι πιο πολύπλοκο; Στα λεξικά (ελληνικά) ακόμα και σήμερα υπάρχει ως ζωοτροφή.
Στις μέρες μας, καλλιεργείται σε κάποιες χώρες και είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στην Ιταλία (farro) και στη Γερμανία (emmer). Στη χώρα μας τη βρίσκουμε σε καταστήματα με βιολογικά προϊόντα.
Πηγές: Γ. Γ. Αυφαντής, «Ο Ιστορικός Εμπαιγμός», www.wikipedia.org
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου