Νιώθετε έντονη κούραση, εξάντληση, πονοκεφάλους, διαταραχές ύπνου; Πολύ πιθανό να έχετε Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης (ΣΧΚ)

Νιώθετε έντονη κούραση, εξάντληση, πονοκεφάλους, διαταραχές ύπνου; Πολύ πιθανό να έχετε Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης (ΣΧΚ)

Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης είναι μια μακροχρόνια εξουθενωτική πάθηση, που κάνει τον άνθρωπο να νιώθει σωματική και νοητική εξάντληση, έλλειψη συγκέντρωσης, απώλεια μνήμης, ανήσυχο ύπνο, πόνους στους μυς και τις αρθρώσεις κ.ά. Είναι επίσης γνωστή ως μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα και εκτιμάται ότι πλήττει περίπου 17 εκατ. ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης μαστίζει ολοένα και περισσότερους ανθρώπους τα τελευταία χρόνια.

Πότε όμως παύουμε να μιλάμε για απλή κούραση και πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε το σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης;

 Το σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης είναι ένα ιδιαίτερα συχνό φαινόμενο της σύγχρονης εποχής και μαστίζει ολοένα και περισσότερους ανθρώπους. Υπολογίζεται ότι περίπου σε κάθε 1.000 άτομα αντιστοιχούν 2 τα οποία εμφανίζουν χαρακτηριστικά του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης.

Προσβάλλει και τα δύο φύλα με προτίμηση ...στις γυναίκες, κυρίως της ηλικιακής ομάδας των 40-60 ετών. Χαρακτηριστικό είναι ότι στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας το ποσοστό των ατόμων με σύνδρομο χρόνιας κόπωσης εκτιμάται στο 3-20% των προσερχόμενων ασθενών. Στο γενικό πληθυσμό η επίπτωση του συνδρόμου εκτιμάται στο 0,2-2,54%, ανάλογα με τη σύσταση των μελετηθεισών πληθυσμιακών ομάδων και τη μεθοδολογία της έρευνας. Το σύνδρομο σχετίστηκε με ψυχιατρικές εκδηλώσεις, όπως άγχος, δυσθυμία ή κατάθλιψη, με το σύνδρομο ινομυαλγίας καθώς και το σύνδρομο χαλαρών αρθρώσεων

Σύμφωνα με μια βρετανική έρευνα, το 20% των ανδρών και το 30% των γυναικών παραδέχονται ότι νιώθουν συνεχώς κουρασμένοι. Εμφανίζεται πολύ συχνά σε ανθρώπους που εργάζονται αρκετές ώρες, υπό έντονες συνθήκες ψυχικής και σωματικής πίεσης.


Συμπτώματα
 Πρόκειται για μια περίπλοκη διαταραχή που χαρακτηρίζεται από έντονη κούραση η οποία όμως δεν υποχωρεί με ξεκούραση. Τα άτομα που πάσχουν από το σύνδρομο βιώνουν έντονη σωματική εξάντληση με τρεμούλες, μυαλγίες, πονοκεφάλους, διαταραχές ύπνου. Επίσης χαρακτηριστικό είναι ότι τα άτομα αυτά παρουσιάζουν διαταραχή της μνήμης ή/και της ικανότητας συγκέντρωσης, μειωμένη λειτουργικότητα και κυρίως χαμηλά επίπεδα ενεργητικότητας.

Ορισμός Συνδρόμου Χρόνιας Κόπωσης 

Προκειμένου να τεθεί η διάγνωση του ΣΧΚ, πρέπει να ικανοποιούνται δύο κριτήρια:

1. εάν έχετε συνεχή κούραση για έξι μήνες ή περισσότερο και όλα τα άλλα γνωστά αίτια που θα μπορούσαν να προκαλέσουν την κούραση έχουν αποκλειστεί, ή

2. εάν έχετε ταυτόχρονα τέσσερα ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα:

• σημαντικά προβλήματα με τη βραχυπρόθεσμο  μνήμη ή συγκέντρωση, κατάθλιψη,
• πόνο στον αυχένα,
• ευερέθιστους λεμφαδένες, 
• μυαλγίες,
• πόνο σε διάφορες αρθρώσεις  χωρίς διόγκωση ή ερυθρότητα, 
• πονοκέφαλο που να διαφέρει σε τύπο ή δριμύτητα από τους προηγούμενους πονοκέφαλους,
• αίσθημα  κόπωσης ακόμα και μετά από τον ύπνο  και εξάντληση  που διαρκεί περισσότερο από 24 ώρες αφότου ασκηθείτε ή εργαστείτε.

        

                                


Αιτιολογία
Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης αποτελεί μια περιπλοκή νόσο, η οποία σχετίζεται τόσο με οργανικούς, όσο και ψυχολογικούς παράγοντες. Θεωρείται περίπλοκη διαταραχή κυρίως γιατί τα αίτια που την προκαλούν παραμένουν ακόμη ασαφή.


Οι πιο απλές αιτιολογίες είναι χρόνια οικονομικά και οικογενειακά προβλήματα, υπερβολική εργασία κυρίως όταν αυτή δεν μας αρέσει, κακή διατροφή, έλλειψη σωματικής άσκησης, διαταραχές ύπνου, κατάχρηση αλκοόλ ή εξαρτησιογόνων ουσιών, κάπνισμα, ανθυγιεινές συνθήκες εργασίας ή διαβίωσης, έντονο stress.
Πιθανοί παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της πάθησης θεωρούνται επίσης και αυτοί που σχετίζονται με τους ενδοκρινείς αδένες, αλλά και με το κεντρικό νευρικό σύστημα, όπως η υπόφυση και τα επινεφρίδια. Συσχετίζεται μάλιστα με ελαττωμένα επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα. Εντούτοις, δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να τεκμηριώνουν αιτιολογική συσχέτιση.



Έρευνες έδειξαν επίσης ότι για το ένα τρίτο των περιστατικών ευθύνεται κάποια νόσος σε εξέλιξη (γρίπη, ίωση, διαβήτης, ηπατίτιδα, καρκίνος). Οι αλλεργίες, ο διαβήτης, οι μολύνσεις του ουροποιητικού συστήματος, το έλκος, οι διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα, καθώς επίσης και ορισμένα φάρμακα, όπως τα αντισταμινικά και οι βήτα αναστολείς μπορούν να προκαλέσουν κούραση και εξάντληση. Επίσης ένας ιός που συνδέεται με τον καρκίνο του προστάτη φαίνεται να παίζει επίσης ρόλο στο σύνδρομο χρόνιας κόπωσης,


Τον τελευταίο καιρό, διερευνάται επίσης η σχέση του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης με την ορθοστατική υπόταση, δηλαδή την απότομη πτώση της αρτηριακής πίεσης που παρουσιάζουν ορισμένα άτομα όταν σηκωθούν απότομα από το κρεβάτι, όταν κάνουν ένα πολύ ζεστό ντους ή όταν απλώς στέκονται όρθια επί πολλή ώρα. Αυτό που κυρίως προσπαθούν να διαπιστώσουν οι μελετητές είναι κατά πόσο η φαρμακευτική αγωγή για την ορθοστατική υπόταση μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του συνδρόμου. 
Η προσωπικότητα των ασθενών, φαίνεται να εμπλέκεται όλο και περισσότερο στην αιτιοπαθογένεια του ΣΧΚ. Σύμφωνα με μελέτες των Sharpe και συν. οι περισσότεροι είναι τελειομανείς, ενώ αυτοπεριγράφονται ως άτομα προσανατολισμένα στην επίτευξη υψηλών στόχων και με υψηλά στάνταρντ εργασιακής απόδοσης και υπευθυνότητας.


Επιπλέον, δίνουν μεγάλη σημασία στη γνώμη των άλλων ανθρώπων για το άτομό τους και βρίσκονται σε μια συνεχή πάλη για να ανταποκριθούν στις προσωπικές και κοινωνικές απαιτήσεις. Είναι συνήθως άτομα που παρουσιάζουν χαρακτηριστικά τύπου Α (όπως τα παραπάνω). Αυτό επιβεβαιώθηκε από τους Lewis και συν. που σε μελέτη ανέφεραν ότι οι εξεταζόμενοι βαθμολόγησαν τον εαυτό τους υψηλότερα σε πολλά από τα χαρακτηριστικά του τύπου Α.


Διάγνωση
Είναι πολύ σημαντικό να γίνει έγκαιρα σαφής διάγνωση ώστε να βρεθεί η πιο σωστή θεραπευτική προσέγγιση για κάθε πάσχοντα. Η διάγνωση βασίζεται στο ιατρικό ιστορικό, την αντικειμενική εξέταση, αλλά και τις εργαστηριακές εξετάσεις:

Εξετάσεις για να αποκλείσει άλλες αιτίες της κούρασης:εξετάσεις του θυρεοειδή, επινεφριδίων και  ήπατος είναι χρήσιμες για να αποκλείσουν τις διαταραχές  που μπορούν να προκαλέσουν την κούραση. Στους ανθρώπους με ΣΧΚ, τα αποτελέσματα αυτών των εξετάσεων  πρέπει να είναι κανονικά.

Εξετάσεις αίματος: Η πιό κοινή εργαστηριακή ανωμαλία στους ανθρώπους με το ΣΧΚ είναι η εξαιρετικά χαμηλή  ταχύτητα καθίζησης των ερυθρών αιμοσφαιρίων (ΤΚΕ). Εάν η ΤΚΕ είναι ψηλή ή ακόμα και στα ανώτερα φυσιολογικά όρια, κάποια άλλη διάγνωση είναι πιθανότερη. Εάν οποιεσδήποτε άλλες ανωμαλίες βρεθούν στις εξετάσεις αίματος, ο γιατρός σας μπορεί να αποκλείσει το ΣΧΚ και να αρχίσει εξετάσεις για κάποιο άλλο αίτιο.

Εξετάσεις αντισωμάτων: Ο γιατρός σας μπορεί να ζητήσει τις εξετάσεις αντισωμάτων για να καθορίσει εάν είχατε προγενέστερη μόλυνση, όπως η νόσος Lyme,  η πνευμονία από Chlamydia pneumoniae, ή Λοιμώδη μονοπυρήνωση.

Ο γιατρός σας μπορεί να ζητήσει επίσης  τις ακόλουθες απεικονιστικές εξετάσεις:

• Αξονική ή μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου. Τα αποτελέσματα είναι κανονικά στους ανθρώπους με ΣΧΚ.
• Τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (ΡΕΤ) εγκεφάλου. Οι ασθενείς με ΣΧΚ παρουσιάζουν μειωμένη ροή αίματος στις περιοχές του εγκεφάλου κοντά στο μετωπιαίο και βρεγματικό λοβό. Αυτή η μειωμένη ροή αίματος εξηγεί τις γνωστικές δυσκολίες (βραχυπρόθεσμα προβλήματα μνήμης) στο ΣΧΚ.

Στη συνέχεια και με βάση τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων ίσως είναι απαραίτητες και πιο εξειδικευμένες εξετάσεις όπως π.χ. σπινθηρογράφημα νεφρών. Ίσως χρειαστεί και νευρολογική εκτίμηση.


Θεραπεία 
Καθώς δεν έχει εξακριβωθεί το ακριβές αίτιο του συνδρόμου, δεν είναι δυνατό να υπάρξει και ειδική θεραπεία. 
Παρ΄ όλα αυτά, η αντιμετώπιση της πάθησης αυτής περιλαμβάνει μέτρα που αφορούν σε παρεμβάσεις στον ψυχολογικό τομέα, μεταβολή της δραστηριότητας του ασθενή, αλλά και φαρμακευτική αγωγή.

Η φαρμακοθεραπεία βασίζεται κυρίως στη λεπτομερή καταγραφή του ιατρικού ιστορικού του ασθενούς και στην έρευνα για πιθανή προηγούμενη ύπαρξη ψυχικών διαταραχών, όπως είναι η κατάθλιψη και το άγχος. Σε αυτήν την περίπτωση ενδέχεται να προταθεί θεραπεία με αντικαταθλιπτικά φάρμακα όπως φλουοξετίνη φενελζίνη, βενλαφαξίνης και μοκλοβεμίδη.

Κατάλληλο πρόγραμμα αποκατάστασης το οποίο πρέπει: να εκτιμά την κατάσταση του ασθενούς από την άποψη της έντασης των συμπτωμάτων και της επιβάρυνσης της ψυχολογικής του κατάστασης, να προσαρμόζεται διαρκώς στην εξέλιξη των συμπτωμάτων και της ψυχολογικής κατάστασης του ασθενούς, να λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις καθημερινές δραστηριότητες, τις ανάγκες και τις προτιμήσεις του ασθενούς, να χρησιμοποιεί όλα τα φυσικά μέσα που ενδείκνυνται, όπως θερμά ή ψυχρά επιθέματα, διαθερμίες, υδροθεραπεία, υδροκινησιοθεραπεία, κατάλληλο πρόγραμμα ασκήσεων κ.ά, να συνδυάζεται η εφαρμογή του προγράμματος αυτού με την εφαρμογή ψυχοθεραπείας.

Συνήθως προτείνονται τα εξής:

•          Αλλαγές τρόπου ζωής: μείωση της έντασης  τωνδραστηριοτήτων και του ψυχολογικού στρες
•          Σταδιακή έναρξη ασκήσεων- το πρόγραμμα των οποίων τηρείται σχολαστικά
•          Θεραπεία του πόνου: με τη χρήση αναλγητικών, όπως η ασπιρίνη και η παρακεταμόλη και μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών
•          Θεραπεία αλλεργικών συμπτωμάτων: με αντισταμινικά και αποσυμφορητικά.

Ψυχοθεραπεία καθότι έχουν αναφερθεί ευνοϊκά αποτελέσματα στη βελτίωση των συμπτωμάτων του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης σε μια σειρά μελετών εφαρμογής προγράμματος γνωσιακής-συμπεριφορικής θεραπείας.


Πρόληψη
Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης αποτελεί μια πολύπλοκη νόσο, που χρήζει ειδικής αντιμετώπισης και προσοχής. Όπως και σε κάθε άλλη νόσο η πρόληψη είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς μπορεί να είναι ο σημαντικότερος τρόπος αντιμετώπισης της νόσου.


Το πρώτο πράγμα που μπορεί να κάνει κάποιος προκειμένου να αποτρέψει την εμφάνιση της νόσου, είναι να δημιουργήσει ένα λειτουργικό προγραμματισμό των καθημερινών δραστηριοτήτων του. Οι ατελείωτες ώρες στη δουλειά δεν είναι ο καλύτερος σύμμαχος της υγείας, μπορούν όμως να γίνουν πιο δημιουργικές και αποδοτικές ακολουθώντας ένα πρόγραμμα διαχείρισης χρόνου (time management).


Ένα δεύτερο και πολύ σημαντικό βήμα είναι ο καθορισμός των προτεραιοτήτων. Μπορεί κάτι τέτοιο να είναι δύσκολο, ιδίως αν η υφή της δουλειάς εξαρτάται από τη συνεργασία μιας ομάδας ατόμων, ωστόσο δεν είναι ανέφικτο. Το ομαδικό πνεύμα καθώς και η συναδελφικότητα μπορούν να αποβούν ιδιαίτερα αποτελεσματικές αρετές για όλα τα μέλη της ομάδας.


Ο τρίτος παράγοντας είναι η φροντίδα για τη διασφάλιση της σωματικής ακεραιότητας. Οι άνθρωποι που είναι επιφορτισμένοι με πλήθος δραστηριοτήτων τείνουν πολύ συχνά να παραμελούν τη σωματική αρτιμέλειά τους. Οι ασκήσεις στο γραφείο είναι μια πολύ καλή λύση για τη διατήρηση της πνευματικής διαύγειας και τη μείωση των πιθανοτήτων εκδήλωσης μιας παράλληλης οργανικής νόσου.

Η σωματική άσκηση καταπολεμά τη χρόνια κόπωση. 
Ενας συνδυασμός σταδιακής φυσικής άσκησης και κάποιας μορφής θεραπείας, όπως η γνωσιακή-συμπεριφορική, ώστε να ξεπεραστούν τα νοητικά “μπλοκαρίσματα”.


Τέλος, η μεγαλύτερη σημασία θα πρέπει να προσδίδεται στην διατήρηση της καλής  ψυχικής υγείας. Χαρακτηριστικά προσωπικότητας όπως τελειομανία, το να θέτει κάποιος ανέφικτους στόχους, να αγχώνεται με το παραμικρό, κτλ είναι παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της νόσου. Το να θέτει κάποιος στόχους και να προσπαθεί να τους επιτύχει αποτελεί σαφώς το νόημα της ζωής, όπως και να προσπαθεί να είναι υπεύθυνος και παραγωγικός σε όλους τους τομείς της καθημερινότητας του χωρίς όμως αυτό να γίνεται εις βάρος της ψυχικής ισορροπίας του. Όταν κάποιος αντιληφθεί ότι κάποια χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του «μπλοκάρουν» την λειτουργικότητά του καλό θα ήταν να επισκεφθεί έναν ψυχολόγο ώστε να προλάβει να τα διορθώσει πριν να είναι αργά.


Για όλα τα παραπάνω είναι αναγκαία η επαφή των ατόμων με άλλες δραστηριότητες. Μια εκδρομή στη θάλασσα ή το βουνό, μια επίσκεψη σε φίλους, μια βόλτα στο πάρκο ή ένα ταξίδι είναι ενέργειες που οι περισσότεροι από τους ανθρώπους θεωρούν πολυτέλεια. Ωστόσο, αποτελούν πηγή ζωής και σίγουρα βοηθούν τόσο την προσωπική, όσο και την επαγγελματική και οικογενειακή ευτυχία.

Πηγές:

 CDC- Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ

Συντάκτης: Αλέξανδρος Γιατζίδης, M.D., medlabnews.gr