Η αρπαγή του σχεδίου «Ήλιος» από την κυβέρνηση Παπανδρέου και τους Γερμανούς

Ένα φιλόδοξο ενεργειακό πρόγραμμα, που φτιάχτηκε από Έλληνες για να ενισχύσει τη χώρα, παραδόθηκε στους δανειστές.
(του Λάμπρου Καλαρρύτη)
Μία ακόμη σημαντική αποκάλυψη, η οποία επιβεβαιώ νει τη λεηλασία που γίνεται στη χώρα από τη στιγμή που οδηγήθηκε στο Μνημόνιο, φέρνουν σήμερα στη δημοσιότητα τα «Επίκαιρα». Πρόκειται για την τύχη που επιφύλαξε η κυβέρνηση Παπανδρέου στο σχέδιο «Ήλιος», ένα πρόγραμμα-«μαμούθ» παραγωγής ηλιακής ενέργειας από φωτοβολταϊκά, το οποίο, ενώ δημιουργήθηκε από Έλληνες του εξωτερικού, δωρεάν, με στόχο να βοηθήσουν την Ελλάδα να ενισχύσει την ενεργειακή της αυτάρκεια και να αποκτήσει μια πηγή εσόδων, κατέληξε στα χέρια των Γερμανών.
Το ελληνικό σχέδιο «Ήλιος»...
Τον Ιούλιο του 2011 κι ενώ η χώρα βίωνε τα αποτελέσματα μιας ακόμη επικαιροποίησης του Μνημονίου, σε εκδήλωση της EPIA (European Photovoltaic Industry Association – Ευρωπαϊκή Ένωση Βιομηχανιών Φωτοβολταϊκών) στο Ευρωκοινοβούλιο Ελληνίδα ευρωβουλευτής συζήτησε με την αναπληρώτρια γενική γραμματέα της Ένωσης, Ελένη Δεσπότου, για το αν είχε κάποια ιδέα σε σχέση με τα φωτοβολταϊκά και την ηλιακή ενέργεια, η οποία θα μπορούσε να εφαρμοστεί στην Ελλάδα. Πράγματι, η κυρία Δεσπότου, σκεπτόμενη με ποιον τρόπο θα μπορούσε με τις γνώσεις της και σε σχέση με το πεδίο στο οποίο δραστηριοποιείται να εκπονήσει ένα σχέδιο που θα βοηθήσει αναπτυξιακά τη χώρα, δημιούργησε αυτό που στη συνέχεια έγινε γνωστό ως σχέδιο «Ήλιος» (project «Helios»). Το σχέδιο προέβλεπε τη δημιουργία ενός τεράστιου δικτύου φωτοβολταϊκών, ισχύος μέχρι 6 GW, το οποίο θα καθιστούσε την Ελλάδα σημαντική παραγωγό ηλια κής ενέργειας μέσω φωτοβολταϊκών. Θα μπορούσε έτσι να καλύπτει μέρος των δικών της ενεργειακών αναγκών και παράλληλα να εξάγει ηλιακή ενέργεια, αποκομίζοντας φυσικό και στατιστικό κέρδος. Το φυσικό κέρδος αναφέρεται στα έσοδα που θα είχε από την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας σε άλλες χώρες· το στατιστικό αφορά στα κέρδη από την πώληση σε τρίτα κράτη των πλεοναζόντων ποσοστών μετά την κάλυψη του δικού της υποχρεωτικού, σύμφωνα με την ΕΕ, στόχου για παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Πρόκειται για κάτι παρόμοιο με το εμπόριο ρύπων, αλλά με την αντίστροφη λογική. Στο εμπόριο ρύπων χώρες που ξεπερνούν...

το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο αγοράζουν δικαιώματα εκπομπής βιομηχανικών ρύπων από άλλες χώρες, οι οποίες παράγουν λιγότερους και τους περισσεύουν ποσοστά. Στην περίπτωση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, ο ευρωπαϊκός στόχος «20-2020» προβλέπει ότι μέχρι το 2020 η συμβολή των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας πρέπει να ανέρχεται στο 20%. Αν κάποια χώρα δεν καλύπτει το προβλεπόμενο ποσοστό μπορεί να αγοράζει από άλλη που υπερκαλύπτει το στόχο της. Στην περίπτωση, για παράδειγμα, που κάποια χώρα καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες της κατά 25% από ΑΠΕ, μπορεί να πωλήσει το επιπλέον 5% σε άλλη. Πρόκειται, δηλαδή, για εικονικές πωλήσεις ηλιακής ηλεκτρικής ισχύος.
Σύμφωνα με το project που είχε εκπονήσει η Ελένη Δεσπότου, ο στόχος ήταν η παραγωγή 6 GW μέχρι το 2020, με εκτίμηση για δημιουργία τριάντα θέσεων εργασίας για καθένα MW. Η χώρα θα διαφοροποιούσε το ενεργειακό χαρτοφυλάκιό της, θα μειωνόταν το κόστος για την εισαγωγή καυσίμων, κυρίως στα νησιά, θα ενίσχυε την εγχώρια βιομηχανία φωτοβολταϊκών, θα αποκτούσε τεχνογνωσία, θα δημιουργούσε προστιθέμενη αξία, θα αποκαθιστούσε την εμπιστοσύνη των αγορών και θα επιτύγχανε τον ευρωπαϊκό στόχο για τις ΑΠΕ. Η χρηματοδότηση θα αναζητείτο μέσω και των ευρωπαϊκών προγραμμάτων, καθώς η Κομισιόν σχεδιάζει να διαθέσει 20 δις ευρώ για την αναβάθμιση των ευρωπαϊ κών δικτύων. Στην παρουσίασή της αναφερόταν ως περίπτωση «win-win», με οφέλη για την οικονομία, την κοινωνία και την αγορά. Η άνοδος της αγοράς παραγόμενης από φωτοβολταϊκά ενέργειας είναι ραγδαία. Το 2000 η παραγωγή ήταν περίπου 1,5 GW και το 2010 έφτασε στα 39,6 GW, εκ των οποίων το 81% στην Ευρώπη. Η Γερμανία αντιστοιχεί στο 43% του παγκόσμιου δυναμικού.
...και πώς κατέληξε στα χέρια των Γερμανών
Το σχέδιο, οι οικονομικο-τεχνικές και νομικές λεπτομέρειες του ο- ποίου, για λόγους οικονομίας χώρου, δεν είναι δυνατόν να παρουσιαστούν σε αυτό το άρθρο, παραδόθηκε στον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Γιώργο Παπακωνσταντίνου, προκειμένου να αξιοποιηθεί για τη χώρα μέσω των κατάλληλων συνεργασιών. Οι Γερμανοί, τους ο- ποίους ενημέρωσε η κυβέρνηση, διείδαν ευκαιρία παραγωγής φθηνής ενέργειας λόγω της μεγαλύτερης απόδοσης που θα έχει η επένδυση σε φωτοβολταϊ κούς σταθμούς στην Ελλάδα απ’ ό,τι στη χώρα τους. Η Ελλάδα έχει τριακόσιες ημέρες το χρόνο ηλιοφάνεια και 50% πιο έντονη ηλιακή ακτινοβολία από τη Γερμανία. Ο μέσος όρος ηλιακής ακτινοβολίας στην Ελλάδα είναι 1.800 KWh/m2 έναντι 1.285 KWh/m2 στη Γερμανία.
Ο Γ. Παπακωνσταντίνου παρου- σίασε στο Αμβούργο το project προσαρμοσμένο πλέον στα μέτρα των Γερμανών. Προέβλεπε την παραχώρηση σε ιδιώτες έναντι μισθώματος 200.000 στρεμμάτων δημόσιας έκτασης σε όλη τη χώρα, οι οποίες θα λειτουργούν ως «ειδικές επενδυτικές ζώνες», απαλλαγμένες από «γραφειοκρατικά και διοικητικά εμπόδια», με γρήγορες διαδικασίες αδειοδοτήσεων και έτοιμες συμφωνίες διασύνδεσης με το εθνικό σύστημα ηλεκτροδότησης. «Με το κλειδί στο χέρι», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο κ. Παπακωνσταντίνου στην παρουσίασή του.
Το αποκορύφωμα της αποικιοκρατικής παρέμβασης στο σχέδιο, η οποία εκμηδένισε την πιθανότητα οποιουδήποτε οφέλους για την Ελλάδα, ήταν η συμπερίληψη στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής συγκεκριμένης παραγράφου με την οποία δεσμεύονται τα έσοδα από το σχέδιο «Ήλιος» –ό,τι από αυτά θα έμενε στη χώρα–, προκειμένου να διατίθενται για την αποπληρωμή του χρέους. Είναι η πρώτη φορά που σε συμπεράσματα Συνόδου «κατάσχονται» προκαταβολικά έσοδα ανεξάρτητου κράτους. Σημειωτέον ότι στην περίπτωση του «Ήλιος» δεν δεσμεύονται καν τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις, αλλά τα έσοδα ενός μελλοντικού επενδυτικού προγράμματος! Πρόκειται για κανονική πειρατεία, με την τότε κυβέρνηση να αποδέχεται τέτοια αναφορά στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής της 26ης Οκτωβρίου, αφού προηγουμένως είχε διαστρεβλώσει το πρόγραμμα που της είχε δοθεί από την Ελένη Δεσπότου.
Η αποικιοκρατική παρέμβαση άρθρο της Συνόδου Κορυφής!
Η ακριβής διατύπωση του άρθρου 13 των συμπερασμάτων είναι η εξής: «Η Ελλάδα δεσμεύει τις μελλοντικές ροές εσόδων από το σχέδιο “Ήλιος” ή άλλα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις, επιπλέον αυτών που ήδη έχουν συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα προσαρμογής, για την περαιτέρω μείωση του χρέους της Ελληνικής Δημοκρατίας μέχρι του ποσού των 15 δις ευρώ, με στόχο την αποκατάσταση της δανειοδοτικής δυνατότητας του Ευρωπαϊκού Προσωρινού Μηχανισμού».
Συνοψίζοντας, το σχέδιο κατέληξε ως εξής: Οι Γερμανοί θα πάρουν έναντι συμβολικού μισθώματος εκτάσεις στην Ελλάδα, θα κατασκευάσουν τους φωτοβολταϊκούς σταθμούς παίρνοντας τις ανάλογες ενισχύσεις από τα ευρωπαϊκά προγράμματα, θα δώσουν δουλειά στις βιομηχανίες τους, οι οποίες θα κατασκευάζουν τα φωτοβολταϊκά, θα παράγουν ηλεκτρικό φθηνότερα απ’ ό,τι στην πατρίδα τους λόγω των εδώ ευνοϊκότερων κλιματολογικών συνθηκών, θα τιμολογούν οι ίδιοι, θα πωλούν οι ίδιοι, θα αγοράζουν οι ίδιοι όσο θέλουν και τα όποια έσοδα της Ελλάδας θα πηγαίνουν όχι στην ανάπτυξη της χώρας, αλλά στην αποπληρωμή του χρέους, δηλαδή στους ίδιους τους Γερμανούς και στους άλλους δανειστές.
Η εγχώρια βιομηχανία φωτοβολταϊκών δηλώνει άγνοια για το σχέδιο, το πώς θα γίνει η χωροθέτηση είναι ασαφές, αν, π.χ., θα συμπεριλάβει δασικές εκτάσεις ή αιγιαλό, ενώ άγνωστο παραμένει και το ποσοστό ηλεκτρικής ενέργειας που θα χρησιμοποιεί η Ελλάδα για να καλύψει τις εσωτερικές της ανάγκες. Ο Γερμανός καθηγητής του Τεχνικού Πανεπιστημίου Μονάχου Τόμας Χαμάχερ ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «στην περίπτωση του “Ήλιος” αυτοί που κερδίζουν είναι οι κατασκευαστές των ηλιακών μονάδων, δηλαδή γερμανικές και κινεζικές εταιρείες, και όχι οι ελληνικές. Οι Έλληνες δεν θα έχουν κανένα κέρδος».
Όσον αφορά στις συνθήκες εργασίας αυτών που θα εργάζονται στο σχέδιο «Ήλιος» θα είναι προφανώς αυτές που επικρατούν στις «ειδικές οικονομικές ζώνες», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα μισθολογικά και άλλα δικαιώματά τους, αν και πλέον δεν θα έχει ιδιαίτερη σημασία. Η κυβέρνηση Παπαδήμου μετατρέπει ολόκληρη την Ελλάδα σε «ειδική οικονομική ζώνη».
Υπάρχει και μια επιπλέον διάσταση, η οποία έχει ενδιαφέρον. Σύμφωνα με αυτή, ένας πρόσθετος λόγος που οι Γερμανοί θέλουν το σχέδιο «Ήλιος» είναι επειδή η δική τους βιομηχανία φωτοβολταϊκών πνέει τα λοίσθια. Πιεζόμενες, αφενός, από τον κινεζικό ανταγωνισμό, αφετέρου από τη μείωση των επιδοτήσεων για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων, οι γερ- μανικές εταιρείες του χώρου αντιμετωπίζουν προβλήματα. Η Solon κατέθεσε αίτηση πτώχευσης, η Q-Cells περιέκοψε θέσεις εργασίας, ζημίες καταγράφουν και οι περισσότερες από τις άλλες, όπως η Solar World. Με το project «Helios» οι Γερμανοί βρίσκουν αγορά για τις χειμαζόμενες βιομηχανίες τους, διότι είναι σαφές τι προέλευσης φωτοβολταϊκά θα εγκατασταθούν στην Ελλάδα στο πλαίσιο του σχεδίου, ενώ θα αγοράζουν φθηνά ηλεκτρικό είτε φυσικά είτε –αν η μεταφορά ενέργειας δεν είναι τεχνικά άμεσα εφικτή– στατιστικά «πράσινα δικαιώματα» για να καλύπτουν τους ευρωπαϊκούς στόχους.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της γερμανικής εφημερίδας Financial Times Deutschland, πάντως, παρά τον αρχικό ενθουσιασμό των Γερμανών, υπάρχουν «δεύτερες σκέψεις», κυ- ρίως λόγω του υψηλού κόστους αλλά και των τεχνικών δυσκολιών. Ανεξαρτήτως της κατάληξης, γεγονός παραμένει ότι ένα σχέδιο που φτιάχτηκε με άλλη οπτική –να βοηθήσει την ανάπτυξη της Ελλάδας, σε συνεργασία, βέβαια, με άλλες χώρες, διότι πρόκειται για μεγάλο project– υπήρξε προθυμία από την ελληνική πλευρά να παραδοθεί στους Γερμανούς και τους δανειστές, με όρους ξένους προς την αρχική σύλληψή του. Και το οποίο τώρα, αναλόγως των διαθέσεων ή των δυνατοτήτων τους, αποφασίζουν αν θα εγκαταλείψουν ή όχι.
Η κυρία Ελένη Δεσπότου δηλώνει ότι το project που σχεδίασε δεν έχει σχέση με αυτό στο οποίο το μετάλλαξε η κυβέρνηση Παπανδρέου και το οποίο συνεχίζει να προωθεί και επί Λουκά Παπαδήμου ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου. Η ίδια, όπως τονίζει, άπαξ και το παρέδωσε, ούτε ξαναρωτήθηκε σχετικά από κάποιον αρμόδιο. Λογικό και συνεπές με τη στάση που έχουν τηρήσει εξαρχής οι υπουργοί του ΠΑΣΟΚ. Από τη στιγμή που ανέλαβαν οι Γερμανοί, το να ερωτώνται οι Έλληνες περιττεύει.