Τα συμβατικά συστήματα Δημόκριτος (470-360 π.Χ.)

   

Δημόκριτος (470-360 π.Χ.)

• Ο Εμπεδοκλής ο Ακραγαντίνος (490-430 π.Χ.) θεωρήθηκε μάντης και θαυματοποιός. Προσπάθησε να συμβιβάσει τους Ίωνες και τους Ελεάτες. Πίστευε ότι η αρχή των όντων ήταν "πύρ, αήρ, υδωρ, γη", τα οποία είναι προαιώνια και άφθαρτα.

• Ο Αναξαγόρας ο Κλαζομένιος (500-428 π.Χ.) καταγόταν από αρχοντικό και πλούσιο σπίτι, από το οποίο αποσπάστηκε και αφοσιώθηκε στη μελέτη και στην έρευνα. Μετέφερε την Ιωνική φιλοσοφία στην Αθήνα, όπου έζησε 30 χρόνια, μαζί με τον Περικλή, την Ασπασία, τον Ευριπίδη και άλλους διανοούμενους. Οι θεωρίες του για τον ήλιο και το φεγγάρι γρήγορα τον έφεραν στα δικαστήρια σαν άθεο, από τα οποία τον έσωσε και τον φυγάδευσε ο Περικλής. Ο Αναξαγόρας, εκτός από τη φιλοσοφία, ασχολήθηκε και με τα μαθηματικά, τη γεωμετρία, όπου προσπάθησε να λύσει το πρόβλημα του τετραγωνισμού του κύκλου και την αστρονομία.

Τον 5ον π.Χ. αιώνα δύο άλλοι εμφανίστηκαν, ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος, οι οποίοι δίδαξαν μία καινούργια θεωρία για την ύλη και την αρχή των όντων. Κατάγονταν και οι δύο από τα Άβδηρα της Θράκης.

Ο Λεύκιππος θεωρείται ο ιδρυτής της νέας θεωρίας, η οποία είναι ένα συμβιβαστικό σύστημα ανάμεσα στην ηρακλειτική και ελεατική θεωρία. Ήταν δάσκαλος του Δημόκριτου.

Ο Δημόκριτος (470-360 π.Χ.) είναι ο αντιπρόσωπος της ατομικής θεωρίας. Έκανε μεγάλα ταξίδια που τον έφεραν στην Αίγυπτο, στη Βαβυλωνία, στην Περσία και τελικά στην Αθήνα. Ο Δημόκριτος ήταν νους καθολικός, που στη φιλοσοφία του έκλεισε όλες τις γνώσεις της εποχής του και από αυτή την άποψη μόνο με τον Αριστοτέλη μπορεί να συγκριθεί.

Σύμφωνα με την κοσμογονική θεωρία του Δημόκριτου, η αρχή του κόσμου είναι το "ον", δηλαδή η ύλη που είναι αιώνια, και το μη "ον", δηλαδή ο άδειος χώρος που είναι άπειρος. Η ύλη, δίδασκε ο Δημόκριτος, βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και αποτελείται από μικρά κομματάκια αόρατα και απλησίαστα με τις αισθήσεις. Αυτά τα αιώνια και άφθαρτα σωματίδια, επειδή δεν είναι δυνατόν να χωριστούν σε άλλα μικρότερα μέρη, "όντα μη τεμνόμενα", ο φιλόσοφος τα ονόμασε "άτομα", πίστευε δε ότι είναι άπειρα και διαρκώς κινούμενα, και διαφορετικά στο σχήμα και στο μέγεθος. Όταν ενωθούν τα άτομα σχηματίζουν τα διάφορα όντα-σώματα. Αντίθετα ο αποχωρισμός των ατόμων επιφέρει το θάνατο στα σώματα. Ένα άλλο βασικό του είναι ότι "Μηδέν έκ του μή όντος γίγνεσθαι μηδέ είς τό μή ον φθείρεσθαι", δηλαδή "τίποτα δε γίνεται από το τίποτα και τίποτα δεν καταστρέφεται ώστε να γίνει μηδέν". Στα νεότερα χρόνια, το αξίωμα αυτό της αφθαρσίας της ύλης, το διετύπωσε ο Γάλλος χημικός Λαβουαζιέ.