Δεν είναι απαραίτητο να διαβάσει κανείς Θουκυδίδη ή Παπαρρηγόπουλο για να κουβαλά την Ιστορία του. Δεν χρειάζεται να θυμάται ημερομηνίες και μάχες, ονόματα και Συνθήκες.
Ο Έλληνας, ακόμη κι αν δεν έχει σπουδάσει τα βιβλία του έθνους του, ζει μέσα σε ένα άρρητο οικοσύστημα ψυχής:
Ακούσματα, μυρωδιές, κινήσεις, βλέμματα, θρήνοι, πανηγύρια, παράπονα, δημοτικά τραγούδια, παραμύθια.
Αυτό είναι το πραγματικό σχολείο του ασυνείδητου.
Ο μύθος που γίνεται ψίθυρος. Η σιωπή του παππού όταν περνά από τον σταυρό του χωριού. Η μυρωδιά του λιβανιού, που ξυπνά μέσα σου κάτι που δεν έζησες, αλλά αναγνωρίζεις.
Ο Γιουνγκ ονόμασε αυτά τα βάθη της ψυχής συλλογικό ασυνείδητο.
Εμείς θα τολμούσαμε να μιλήσουμε για το ελληνικό ασυνείδητο: κατά τον πρύτανη Κοντογιωργη.
Ως συλλογική ψυχική κληρονομιά, που δεν είναι φτιαγμένη από χάρτες και σύνορα, αλλά από μνήμη, τραύμα, πίστη, τέχνη και ήθος.
Ζει ο Έλληνας από το παρελθόν; Όχι μόνο.
Ζει από τη σκιά του παρελθόντος
και συχνά τον καθοδηγεί αυτό που δεν γνωρίζει, αλλά κουβαλά.
Ένας μύθος που τον συγκινεί χωρίς να ξέρει γιατί.
Μια εικόνα του Ορφέα ή της Παναγίας που τον κάνει να σιωπήσει.
Ένα τραγούδι που του “πνίγει το λαιμό”.
Μια γιορτή που τον δένει με μια κοινότητα, ακόμα κι αν δεν την ξέρει καλά.
Τι είναι λοιπόν το “οικοσύστημα των Ελλήνων”;
Είναι των Ελλήνων οι κοινότητες που λέει και ο ποιητής, της ελληνικής ψυχής, όχι μόνο εθνοτικές.
Από τον Πόντο ως τη Μασσαλία, από τη Βιέννη ως την Αλεξάνδρεια, από τον Όλυμπο ως την Ομογένεια της Αμερικής —
μια τεράστια αλυσίδα βιωμάτων και συμβόλων που ταξιδεύουν από γενιά σε γενιά, όχι με λέξεις, αλλά με ρυθμούς και σκιές. Αυτοί που χρηματοδότησαν το έργο του Καποδίστρια στην μεγάλη οθόνη, πρώτη παρουσίαση τον Νοέμβριο του 2025 στην Νέα Υόρκη.
Είναι ο Έλληνας της ξενιτιάς που ανάβει κερί στον Άγιο Νικόλα.
Είναι το καφενείο που έγινε εκκλησία.
Είναι η φωνή της μάνας που νανουρίζει με λόγια αρχαία.
Είναι το λούκι της ψυχής που στάζει αλήθεια όταν όλα γύρω στεγνώνουν.
Ναι, ο Έλληνας καθοδηγείται από το ασυνείδητο. Και συχνά σώζεται από αυτό.
Αρκεί να σταθεί για λίγο σιωπηλός, και να το ακούσει.