Ο Σωκράτης (469-399 π.Χ.) υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους φιλόσοφους της αρχαίας Ελλάδας και ολόκληρου του κόσμου. Ο πατέρας του Σωφρονίσκος ήταν γλύπτης και η μητέρα του, η Φαιναρέτη, μαμή. Η μόρφωση που πήρε όταν ήταν νέος δεν ξεπέρασε το συνηθισμένο μέτρο του τόπου. Στη φιλοσοφία ήταν αυτοδίδακτος και οι μεταγενέστεροι του απέδωσαν για δάσκαλο τον Αρχέλαο, για να αποκαταστήσουν μονάχα το σύνδεσμο με τους παλιότερους φιλόσοφους. Μελέτησε αρκετά φυσική, την οποία απέκρουε και σχετίστηκε με τους σοφιστές, στους οποίους καμιά φορά σύστηνε και μαθητές. Ο Σωκράτης είχε βάλει σκοπό της ζωής του, να ξυπνήσει τους συμπολίτες του από τη διανοητική τους νάρκη και να τους κάνει να σκεφθούν το νόημα της ζωής τους. Στο σκοπό αυτό αφιερώθηκε ως το τέλος της ζωής του, μέσα σε μια μεγάλη φτώχεια και δίπλα στη γυναίκα του Ξανθίππη, με τέλεια παραμέληση του εαυτού του και της οικογένειάς του.
Ο Σωκράτης υπήρξε πραγματικά υπόδειγμα ηθικής αγνότητας, δικαιοσύνης και ευσέβειας και αντικείμενο θερμής αγάπης για όλους τους ανθρώπους.
Στη φιλοσοφία έδωσε νέα μορφή, την έκανε δηλαδή ανθρωπολογική, με υποκείμενό της τον άνθρωπο. Έκανε τη διδασκαλία του, όχι σε καμιά σχολή, αλλά στις αγορές, στις παλαίστρες, στα γυμναστήρια και γενικά σε ανοικτούς χώρους που συγκεντρώνονται άνθρωποι κάθε ηλικίας και τάξης και κυρίως νέοι. Δίδασκε πάντα χωρίς υλική ανταμοιβή.
Η μέθοδος που χρησιμοποιούσε ήταν ο διάλογος και άλλες φορές από συγκεκριμένα παραδείγματα κατέληγε σε γενικά συμπεράσματα, άλλοτε πάλι, προσποιούμενος άγνοια ενός θέματος, οδηγούσε τους συνομιλητές του, που νόμιζαν ότι κατείχαν καλά το θέμα, σε άτοπα συμπεράσματα, έτσι ώστε οι ίδιοι ομολογούσαν στη συνέχεια ότι δεν ήξεραν τίποτα, απ' όσα νόμιζαν ότι γνώριζαν καλά.
Αυτή είναι η μέθοδος που ονομάζεται "Σωκρατική ειρωνεία". Ο Σωκράτης ποτέ δεν έδινε κατά τρόπο δογματικό την αλήθεια στους μαθητές του, αλλά τους βοηθούσε να φτάνουν σε αυτή μόνοι τους, αβίαστα και μεθοδικά, όπως έκανε η μαμή μητέρα του στους τοκετούς. Ακολουθούσε δηλαδή πάντα ο Σωκράτης τη"μαιευτική τέχνη". Η γνώση των πραγμάτων ήταν η βάση της Σωκρατικής φιλοσοφίας. Αλλά για να γνωρίσει κάποιος τα πράγματα, πρέπει πρώτα απ' όλα να απαλλάξει τον εαυτό του από την ψευδή ιδέα ότι γνωρίζει όσα δε γνωρίζει.
Ο Σωκράτης σε όλη του τη ζωή ήταν βέβαιος ότι ήξερε, πως δεν ήξερε τίποτα. Αυτό σημαίνει η περίφημη φράση του "εν οίδα ότι ουδέν οίδα".
Η βασική παιδαγωγική αρχή του Σ. ήταν ότι "ουδείς εκών κακός", κανείς δεν είναι με τη θέλησή του κακός. Επομένως, κακός είναι μόνο ο αμαθής και όταν λείπει η γνώση δεν μπορεί να υπάρχει η αρετή. Ο Σωκράτης υπήρξε αυστηρός κριτής για τους περήφανους, τους ανόητους και τους φαντασμένους. Έτσι κατηγορήθηκε σαν άθεος και σαν διαφθορέας των νέων και δεν άργησε να οδηγηθεί στο δικαστήριο, όπου με θάρρος και αξιοπρέπεια αντέκρουσε όλες τις κακόβουλες κατηγορίες. Δικάστηκε όμως σε θάνατο και, αφού έμεινε ένα περίπου μήνα στη φυλακή, πέθανε πίνοντας το κώνειο, δείχνοντας έτσι όλο το μεγαλείο της ψυχής του. Ο Σωκράτης υπήρξε ο ιδρυτής της Ηθικής φιλοσοφίας και η επίδρασή του στους μεταγενέστερους είναι πολύ μεγάλη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου