Του Κωνσταντίνου Σ Γιάντσιου
Πρόλογος :
Τριων στην σειρά άρθρων για τον Ιωάννη Καποδίστρια
Η ιστορία του Ιωάννη Καποδίστρια αποτελεί θεμέλιο λίθο για το νεότερο ελληνικό κράτος. Στη σειρά αυτή των τριών άρθρων, θα εξερευνήσουμε τη ζωή και το έργο του — από τα πρώτα βήματα στη διπλωματία της Ευρώπης, τη σημαντική συμβολή της Φιλικής Εταιρείας στην προετοιμασία της Επανάστασης, έως τον καθοριστικό ρόλο του στην Επανάσταση και την ίδρυση του ελληνικού κράτους, και τέλος, τις προκλήσεις και την τραγική δολοφονία που σημάδεψε την Ελλάδα του 19ου αιώνα.
Μέσα από τεκμήρια, ιστορικές αναλύσεις και διεισδυτικές ματιές, αποκαλύπτουμε την κληρονομιά ενός ηγέτη που πάλεψε για μια Μεγάλη Ελλάδα — και αφήνει μαθήματα για το σήμερα.
Ιωάννης Καποδίστριας – Από το Ναβαρίνο ως τη δολοφονία (1827–1831)
Η ναυμαχία του Ναβαρίνου το 1827 αποτέλεσε σημείο καμπής, αλλά όχι την άμεση απελευθέρωση της Ελλάδας, όπως συχνά παρουσιάζεται. Ο Ιμπραήμ, αν και ισχυρός, απέτυχε να καταλάβει το Ναύπλιο, ηττήθηκε στη Μάνη και τελικά, δέκα μήνες μετά, έφυγε με γαλλικά πλοία. Ο Καποδίστριας, αξιοποιώντας το αποτέλεσμα, άφησε τους Γάλλους να δρουν στην Πελοπόννησο και άρχισε δύσκολες διαπραγματεύσεις με τους Άγγλους και τους Ρώσους.
Η θέση του ήταν περίπλοκη. Οι Άγγλοι τον θεωρούσαν άνθρωπο των Ρώσων, ενώ ο Τσάρος Νικόλαος είχε δικά του συμφέροντα, φτάνοντας μέχρι την Αδριανούπολη το 1829. Η Συνθήκη της Αδριανούπολης στο άρθρο 3 έφερε την ανεξαρτησία της Ελλάδας, αλλά και νέα δεδομένα στα Βαλκάνια. Ο Καποδίστριας, παρότι τον είχαν καταργήσει εν ζωή, τη μετατροπή της χώρας σε «ελέω Θεού Βασίλειο» με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου του 1830, πέτυχε να επεκτείνει τα σύνορα ως τη Στερεά Ελλάδα — και αν ζούσε, πιθανόν θα τα μεγάλωνε κι άλλο.
Οικονομικά, η χώρα ήταν εξαθλιωμένη. Παρ’ όλα αυτά, ο Καποδίστριας διαπραγματεύτηκε με τους Άγγλους, όπου τον υποσχέθηκαν, ( αλλά δεν τήρησαν την συμφωνία, ) ένα μεγάλο δάνειο, ύψους 60 εκατομμυρίων φράγκων. Και τους εγγυάται ότι η Ελλάδα θα το αποπλήρωνε μέσα σε πέντε χρόνια, ποντάροντας στην αναγέννηση της ελληνικής ναυτιλίας. Η ναυτιλία, πίστευε, μπορούσε να γίνει η μηχανή της οικονομικής ανάκαμψης. Όμως, μετά τη δολοφονία του, το δάνειο δόθηκε στον νεαρό Όθωνα και αποπληρώθηκε σχεδόν έναν αιώνα αργότερα.
Στο εσωτερικό, μέσα σε μόλις τρεις μήνες, συγκρότησε τακτικό στρατό, καθιέρωσε συντάξεις για χήρες και απόστρατους, οργάνωσε τη διοίκηση και προσπάθησε να δημιουργήσει ένα κράτος από το μηδέν. Αυτή η πορεία όμως τον έφερε αντιμέτωπο με ισχυρά συμφέροντα, ξένα και ντόπια.
Η κορύφωση ήρθε στις 27 Σεπτεμβρίου 1831, όταν δολοφονήθηκε στο Ναύπλιο από τους αδελφούς Μαυρομιχάλη. Ποίοι ήταν οι ηθικοί αυτουργοί...; Η Ελλάδα έχασε τον πρώτο της Κυβερνήτη, και όπως είπε ο Ανδρέας Μουστοξύδης:
> «Από δω και πέρα είμαστε αναγκασμένοι να υποκλινόμαστε σε κάθε Άγγλο ναύαρχο και κάθε υποπροξενο του».
Σήμερα, το σημείο της δολοφονίας στο Ναύπλιο είναι υποβαθμισμένο και δύσκολο να το αναγνωρίσει ο επισκέπτης. Όμως, χάρη σε προσπάθειες όπως αυτή του σκηνοθέτη Γιάννη Σμαραγδή, το έργο και η θυσία του Ιωάννη Καποδίστρια αρχίζουν να βρίσκουν ξανά τη θέση που τους αξίζει στην ιστορική μνήμη.
Επίλογος :
– Η κληρονομιά του Ιωάννη Καποδίστρια
Η πορεία του Ιωάννη Καποδίστρια, από τα διπλωματικά σαλόνια της Ευρώπης μέχρι τα πεδία της Επανάστασης, είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που αφιέρωσε τη ζωή του σε μια ιδέα: την εθνική ανεξαρτησία και την αναγέννηση της Ελλάδας.
Στο πρώτο μέρος της ζωής του, μέχρι το 1815, έθεσε τα θεμέλια της φήμης του ως χαρισματικού διπλωμάτη και υπερασπιστή της ειρήνης. Στα χρόνια της Επανάστασης, μεσολάβησε ανάμεσα σε αυτοκρατορίες, αξιοποιώντας κάθε ρήγμα στις μεγάλες δυνάμεις. Μετά το Ναβαρίνο, ανέλαβε το τιτάνιο έργο να συγκροτήσει κράτος από το μηδέν, χωρίς πόρους, αλλά με όραμα και πίστη.
Η δολοφονία του το 1831 δεν έκλεισε μόνο μια ζωή. Έβαλε τέλος σε μια πορεία ανεξάρτητης ελληνικής πολιτικής, αφήνοντας το πεδίο ανοιχτό σε ξένες παρεμβάσεις που σφράγισαν τη χώρα για δεκαετίες. Πολλά από τα σχέδιά του ακυρώθηκαν, άλλα παραμορφώθηκαν, κι όμως η παρακαταθήκη του παραμένει: το όραμα μιας Ελλάδας ισχυρής, αυτάρκους και ελεύθερης.
Η μνήμη του μπορεί να είναι σήμερα υποβαθμισμένη σε τοίχους και πλατείες, αλλά η ιστορία του συνεχίζει να εμπνέει όσους βλέπουν την πολιτική όχι ως τέχνη της εξουσίας, αλλά ως λειτούργημα προσφοράς.
Με εκτίμηση
Κωνσταντίνος Σ. Γιάντσιος
Πρώην αντιδήμαρχος Ανατολικού Ολύμπου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου