Του Κωνσταντίνου Σ Γιάντσιου
Πρόλογος :
τριων στην σειρά άρθρων για τον Ιωάννη Καποδίστρια
Η ιστορία του Ιωάννη Καποδίστρια αποτελεί θεμέλιο λίθο για το νεότερο ελληνικό κράτος. Στη σειρά αυτή των τριών άρθρων, θα εξερευνήσουμε τη ζωή και το έργο του — από τα πρώτα βήματα στη διπλωματία της Ευρώπης, τη σημαντική συμβολή της Φιλικής Εταιρείας στην προετοιμασία της Επανάστασης, έως τον καθοριστικό ρόλο του στην Επανάσταση και την ίδρυση του ελληνικού κράτους, και τέλος, τις προκλήσεις και την τραγική δολοφονία που σημάδεψε την Ελλάδα του 19ου αιώνα.
Μέσα από τεκμήρια, ιστορικές αναλύσεις και διεισδυτικές ματιές, αποκαλύπτουμε την κληρονομιά ενός ηγέτη που πάλεψε για μια Μεγάλη Ελλάδα — και αφήνει μαθήματα για το σήμερα.
Ιωάννης Καποδίστριας – Τα πρώτα βήματα (1776-1815)
Από την Κέρκυρα στη διεθνή διπλωματία
Ο Ιωάννης Αντώνιος Καποδίστριας γεννήθηκε το 1776 στην Κέρκυρα, τότε υπό βενετική κυριαρχία, σε αριστοκρατική αλλά όχι πλούσια οικογένεια. Ο πατέρας του, Αντώνιος Μαρία, ήταν νομικός και γραμματέας της Βενετικής Δημοκρατίας στην Κέρκυρα, ενώ η μητέρα του, Διαμαντίνα Γονέμη, προερχόταν από παλιά ευγενική οικογένεια. Από μικρός διδάχτηκε ξένες γλώσσες και απέκτησε φιλομάθεια που τον συνόδευσε σε όλη του τη ζωή.
Σπουδές και πρώιμη καριέρα
Το 1795 πήγε στην Ιταλία για σπουδές Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας, όπου διακρίθηκε και στην φιλοσοφία και το δίκαιο. Επιστρέφοντας στην Κέρκυρα, εργάστηκε ως γιατρός, αλλά γρήγορα στράφηκε στη δημόσια διοίκηση. Η διάλυση της Βενετικής Δημοκρατίας (1797) και η εμφάνιση των Γάλλων στα Επτάνησα άλλαξαν την πολιτική σκηνή, φέρνοντάς τον σε επαφή με τα μεγάλα ρεύματα της εποχής.
Το Κράτος των Επτανήσων
Το 1800, με τη ρωσοτουρκική συνθήκη της Κωνσταντινούπολης, ιδρύθηκε το Επτανησιακό Κράτος – το πρώτο ελληνικό κρατικό μόρφωμα μετά την Άλωση. Ο Καποδίστριας διορίστηκε Γραμματέας της Επικρατείας και το 1803 ανέλαβε καθήκοντα Κυβερνητικού Επιτρόπου στην Κεφαλονιά. Εκεί έδειξε τις οργανωτικές του ικανότητες, βελτιώνοντας τη διοίκηση και κερδίζοντας την εκτίμηση των κατοίκων.
Στην υπηρεσία της Ρωσίας
Το 1809, ο Τσάρος Αλέξανδρος Α΄, αναγνωρίζοντας το ταλέντο του, τον κάλεσε στην Αγία Πετρούπολη. Ο Καποδίστριας άρχισε να εργάζεται στο ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών και γρήγορα έγινε ένας από τους στενότερους συνεργάτες του Τσάρου. Ως απεσταλμένος της Ρωσίας στην Ελβετία, διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην αναδιοργάνωση της χώρας και στη σύνταξη του Ομοσπονδιακού Συντάγματος του 1814.
Το Συνέδριο της Βιέννης (1814-1815) και η διάσωση της Γαλλίας
Στο Συνέδριο της Βιέννης, όπου ρυθμίστηκαν τα σύνορα της Ευρώπης μετά τους Ναπολεόντειους Πολέμους, ο Καποδίστριας υποστήριξε την πολιτική ισορροπία και αντιτάχθηκε στα σχέδια διαμελισμού της Γαλλίας από τους νικητές. Με επιδέξια διπλωματία, συνέβαλε να αποφευχθεί η ταπείνωση της χώρας, κερδίζοντας φήμη ως διαλλακτικός και διορατικός διπλωμάτης.
Λάιμπαχ – Λιουμπλιάνα (1815)
Στην Διάσκεψη του Λάιμπαχ (Λιουμπλιάνα), ο Καποδίστριας απέδειξε για ακόμη μια φορά την ικανότητά του να διαχειρίζεται ευρωπαϊκές κρίσεις, ενισχύοντας τη θέση της Ρωσίας και κερδίζοντας τον σεβασμό, αλλά και την καχυποψία άλλων δυνάμεων – κυρίως της Βρετανίας.
Στο τέλος αυτής της περιόδου, ο Ιωάννης Καποδίστριας ήταν ήδη διεθνώς αναγνωρισμένος ως χαρισματικός διπλωμάτης.
Η μεγάλη του πρόκληση όμως θα ερχόταν λίγα χρόνια αργότερα, όταν η Ελληνική Επανάσταση του 1821 θα τον καλούσε να βρεθεί ανάμεσα στα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων και το όραμα της ελευθερίας.
Επίλογος
– Η κληρονομιά του Ιωάννη Καποδίστρια
Η πορεία του Ιωάννη Καποδίστρια, από τα διπλωματικά σαλόνια της Ευρώπης μέχρι τα πεδία της Επανάστασης, είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που αφιέρωσε τη ζωή του σε μια ιδέα: την εθνική ανεξαρτησία και την αναγέννηση της Ελλάδας.
Στο πρώτο μέρος της ζωής του, μέχρι το 1815, έθεσε τα θεμέλια της φήμης του ως χαρισματικού διπλωμάτη και υπερασπιστή της ειρήνης. Στα χρόνια της Επανάστασης, μεσολάβησε ανάμεσα σε αυτοκρατορίες, αξιοποιώντας κάθε ρήγμα στις μεγάλες δυνάμεις. Μετά το Ναβαρίνο, ανέλαβε το τιτάνιο έργο να συγκροτήσει κράτος από το μηδέν, χωρίς πόρους, αλλά με όραμα και πίστη.
Η δολοφονία του το 1831 δεν έκλεισε μόνο μια ζωή. Έβαλε τέλος σε μια πορεία ανεξάρτητης ελληνικής πολιτικής, αφήνοντας το πεδίο ανοιχτό σε ξένες παρεμβάσεις που σφράγισαν τη χώρα για δεκαετίες. Πολλά από τα σχέδιά του ακυρώθηκαν, άλλα παραμορφώθηκαν, κι όμως η παρακαταθήκη του παραμένει: το όραμα μιας Ελλάδας ισχυρής, αυτάρκους και ελεύθερης.
Η μνήμη του μπορεί να είναι σήμερα υποβαθμισμένη σε τοίχους και πλατείες, αλλά η ιστορία του συνεχίζει να εμπνέει όσους βλέπουν την πολιτική όχι ως τέχνη της εξουσίας, αλλά ως λειτούργημα προσφοράς.
Με εκτίμηση
Κωνσταντίνος Σ. Γιάντσιος
πρώην Αντιδήμαρχος Ανατολικού Ολύμπου
